2021-10-07

توتالیتاریسم؛ تحلیلی علمی یا پروژه‌ای چپ‌ستیزانه؟

نگاهی به مفهوم توتالیتاریسم در آثار هانا آرنت

شبگیر حسنی

پس از پایان جنگ دوم جهانی و با آغاز جنگ سرد، با هزینۀ سازمان‌های وابسته به امپریالیسم، موجی از تبلیغات ضد شوروی و اردوگاه سوسیالیستی شکل گرفت. در این میان، نبرد ایدئولوژیک اهمیتی اساسی یافت و دانشگاه‌ها، مراکز «علمی و پژوهشی»، «روشنفکران و هنرمندان»، مورخان، جامعه‌-شناسانِ بسیاری در سراسر جهان و با استفاده بودجۀ دریافتی از نهادهای امپریالیستی، به تولید محتوا برای زرادخانۀ امپریالیست‌ها پرداختند. بسیاری از کسانی که به این پروژه جذب شدند، خود زمانی تمایلات یا پیشینۀ چپ‌گرایانه داشتند. از جملۀ چنین افرادی می‌توان به اینیاتسیو سیلونه، مانس اشپربر، جورج اورول، میلوان جیلاس، آرتور کُستلر،کارل- پوپر و … اشاره نمود.

2020-09-25

اشکالات اساسی بینش های "مترقی" ایرانی و جهانی

نوشته فرهاد قابوسی

زمینه این اشکالات منطقی در حوزه های مختلف فرهنگ در نادرستی و نارسایی اساسی معرفت شناسی مسلط غربی اروپامرکز نهفته است که متاسفانه بر بسیاری از متخصصین و علاقمندان نیز هنوز روشن نشده است. به این معنی که با تسلط نومینالیسم (تسمیه گرایی) بر فرهنگ (علم و فلسفه اروپایی) این تصور نادرست خصوصا در فلسفه و منطق غربی رایج شده است که: هر "موسومی" معقول و یا موجود است. لذا بواسطه تسمیه موضوعات مثلا جهت "طبقه بندی آنها" و یا "تسهیل فهم آنها"، این تصور نادرست منطقی تا اوایل ـ اواسط قرن بیستم در فلسفه غرب حاکم بود که "موضوع هر جمله صادق موجود است"! نظیر موضوع "دایره" در جمله صادق "دایره مربع وجود ندارد". درحالیکه این تصور غلط فلسفی ـ منطقی سبب تناقضات و مشکلات بسیاری در منطق و فلسفه می شد. تا سرانجام راسل بعنوان یکی از منطقدانان برجسته تاریخ توانست با طرح «نظریه وصفی» خویش در اوایل قرن بیستم، تناقضات ناشی از این تصور غلط را بطور نظری حل کند
اما اشتباه نشود، این سعی راسل و دیگران نظیر کارناپ هنوز به نتایج لازم نرسیده و علم و فلسفه از لحاظ منطقی: آکنده از بینش ها و مباحث و موضوعات خرافی و اغلاط اساسی باقی مانده اند.

2020-09-16

درباره‌ی جنبش‌های مجازی

نوشته: حمیدرضا مصیبی

فکر می‌کنم هر تحلیلی از پدیده‌ی خشونت که نقش علم مدرن را در تولید این پدیده نادیده بگیرد، تحلیلی ناقص است.

مطمئناً پدیده‌ی خشونت پدیده‌ای تک عاملی نیست. من نه می‌خواهم و نه می‌توانم این‌جا تحلیلی جامع در مورد تمام ریشه‌های این پدیده ارائه دهم. چنین کاری نیازمند کاری گروهی به همراهی زنان و مردانی است که مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند.

سوال اصلی «چه باید کرد؟» نیست. مسأله این است: می‌خواهیم چه کاری انجام دهیم؟ روایت‌های زیادی در فضای مجازی وجود دارد که اکنون در حال خاک خوردن‌اند. می‌توانیم کاری انجام ندهیم و برای همیشه درگیر چرخه‌ی ابتذال این به اصطلاح جنبش‌های اجتماعی باشیم. یا با استفاده از تمام این روایت‎‌ها پروژه‌ای شروع کنیم جهت تحلیل و ریشه‌یابی پدیده‌ی خشونت.

2019-11-07

سیاست اقتصادی «درهای باز» رئیس‌جمهور روحانی

به قلم پروفسور اسماعیل حسین‌زاده


برخی از گزارشگران و منتقدان سیاست باز کردن درهای بازار ایران به روی تجار غربی که توسط رئیس‌جمهور روحانی انجام گرفته را با سیاست‌های اقتصادی دنگ شائو پینگ (Deng Xiaopiny) چین مقایسه ‌کرده‌اند که حدوداً چهار دهه پیش به دنبال مرگ مائوتسه دونگ اتخاذ گردید.(۱) ولی، نگاهی دقیق‌تر به سیاست اقتصادی درهای باز آقای روحانی نشان می‌دهد که سیاست اقتصادی ایشان بیش‌تر شبیه سیاست‌های بوریس یلتسین (Boris Yeltsin) روسیه پس از سقوط دیوار برلین است نه سیاست‌های چین از زمان دنگ شائوپینگ تاکنون.

این مقاله به بحث و احتجاج درباره این موضوع می‌پردازد که دولت روحانی، هم در عرصه نظری و هم در میدان عمل، از مدلی اقتصادی پیروی می‌کند که شهرت دارد به این‌که موجبات بدهکار شدن کشورها، جمع شدن بساط صنعتی شدن و همچنین توسعه متکی شدن آنها به خارج را فراهم نموده، و اینکه این وضع نیز غالباً منجر به از دست رفتن استقلال سیاسی/ ژئوپولتیک کشورها می‌گردد. این مقاله، برای رسیدن به این هدف، توجه خود را بر نگاه دولت به موضوعات تجارت و توسعه، سرمایه خارجی، به‌علاوه صنعتی شدن کشور و انتقال تکنولوژی متمرکز می‌سازد.

2019-04-22

آیا فلسفه موضوعی مجرد از فرهنگ اجتماعی است؟

فرهاد قابوسی

نگاه دورادور، استثناء- پنداری و احساس رُعب نسبت به یک موضوع، سبب بدفهمی آن شده و در نهایت منجر به اسطوره سازیِ از آن می گردد. به این سیاق است که دوری از فلسفۀ ایرانی موسوم به اسلامی و کم دانشی و فاصلۀ جغرافیایی نسبت به فلسفۀ اروپایی سبب شده اند که بسیاری از علاقمندان ایرانی به فلسفه از فلسفۀ اروپایی اسطوره سازی کنند. در این روال برخی نیچه را حلال تمامی مشکلات "فلسفی" عالم می شمارند و بعضی فلسفه کانت را مستدل ترین اندیشۀ فلسفی می دانند. درحالی که قرار دادن این فلاسفه در متن فرهنگ اجتماعی مولدشان نشان می دهد که هردوی آنها بقول معروف "پیاز هم می خوردند"