2023-03-15

تفکر حل مساله در جغرافیای سیاسی

پادکستی از ایمان فانی

مشکلات و رویدادهای سیاسی اموری هستند که امروزه زندگی همه از آن متاثر می شود و همگان بدنبال آن هستند که این رویدادها و مشکلات سیاسی را به زعم خود تحلیل و برای آن پاسخی بیابند.
عوامل دخیل در رویدادهای سیاسی و تاریخی به شیوه های گوناگونی تبیین و تحلیل می شود.
در برخی تحلیلها نقش شخصیتی و روانشناسی افراد در مرکز تحلیل این رویدادها قرار می گیرد. برخی دیگر در ساختار طبقاتی نقش منافع و اقتصاد سیاسی طبقات حاکم در مرکز توجه اشان است. در بسیاری کتابها و نوشته ها نقش اعتقادات و رویکردهای ملی، مذهبی و قومی یا تمدنی را مبنای تحلیل رویدادها وکنش های سیاسی می شناسند. که در همه این موارد بروز مشکلات و رویدادهای سیاسی و تاریخی در بستر و در چهارچوب سیاستگذاری ها و عوامل ملی و درونی ارزیابی و مورد بررسی قرار می گیرد و بر پایه نوع ارزیابی نسخه هایی هم پیچیده می شود و راه حلهایی ارائه می گردد. در پادکست فوق آقای «ایمان فانی» دیدگاه و ذهنیتی را ارائه می دهد که درک آن به ما کمک می کند که مسئله را در ابعادی وسیع تر ببینیم. او ضمن اینکه هیچ یک از نگاههای فوق را در تحلیل سیاسی و علل رویدادها به کلی مردود نمی داند، ولی جغرافیای سیاسی را مبنای تمام رویکردهای یک ملت در گذر زندگی اجتماعی آن ملت دخیل و اساسی معرفی می کند و معتقد است که تنها دیدگاهی که مردم کشورهای مغلوب را از خودخوری منتهی به خودیرانگری باز می دارد دیدگاه جغرافیای سیاسی است. او حتی منافع و مضار ناسیونالیسم و گلوبالیسم را هم امری می داند که متناسب به جغرافیای سیاسی هر کشور قابل ارزیابی است. از جمله نقش راهها و ارتباطات، به مفهوم عام آن، در این دیدگاه یکی از عوامل مهم ژئوپلیتیک بشمار می آید. در این دیدگاه دموکراسی نتیجه پیشرفت و پیروزی بر مشکلات است و نه اینکه دموکراسی راه غلبه بر مشکلات باشد.

شما را به شنیدن این پادکست دعوت می کنم.

2023-03-12

ادامه گفتگو: سازمان «سیا»، و نظریه انتقادی فرانسوی

برگردان و تنظیم: فرشید واحدیان


پدیده جهانی نظریه فرانسوی عمدتاً محصول دانشگاهیان و طبقۀ سرمایه‌دار آمریکا به ویژه بنیاد فورد است که هزینه ورود با جلال و جبروت نظریه فرانسوی به ایالات متحده را با برگزاری کنفرانسی در دانشگاه جان هاپکینز در سال ۱۹۶۶ به عهده گرفت. رئیس وقت بنیاد فورد، جرج باندی بود که پیش از آن در مقام مشاور امنیت ملی در قضیۀ خلیج خوک‌ها نقش مؤثری به عهده داشت.

2023-03-12

برشت، مکتب فرانکفورت، و نمایشنامه توران‌دخت

فرشید واحدیان

یکی از درون‌مایه‌های اصلی آثار برتولت برشت، موضوع موقعیت روشنفکران به عنوان بخش آگاه جامعه در رویارویی با نظام ناعادلانۀ مسلط است. زندگی گالیله، مشهورترین نمایشنامه برشت در این باب، درگیری پیچیدۀ عالِمی هوشمند را با مقامات کلیسا، و نمایندگان بورژوازی نورس تحلیل می‌کند….۱

آشنایی او با روشنفکرانی که بعداً به عنوان اعضای «مکتب فرانکفورت» شناخته شدند، به دوران آلمان قبل از جنگ و قبل از به قدرت رسیدن نازی‌ها برمی‌گردد. با به قدرت رسیدن فاشیست‌ها در آلمان شرایط برای روشنفکران چپ‌گرا روز به روز دشوارتر شد و بخش عظیمی از آنها به کشورهای دیگر پناهنده شدند. هورکهایمر، آدورنو، مارکوزه و بسیاری دیگر از دست‌اندرکاران مکتب فرانکفورت مشابه برشت در نهایت به آمریکا پناهنده شدند. از این منظر برشت همیشه از فاصله‌ای نه چندان دور شاهد فعالیت‌های این گروه بود.

2023-03-12

گفتگویی پیرامون سازمان «سیا»، مکتب فرانکفورت و کمونیسم‌ستیزی

برگردان و تنظیم: فرشید واحدیان

آنچه در زیر می‌خوانید فشرده‌ای از یکی از پادکست‌های بارریکاد است که توسط گروهی از روزنامه‌نگاران و دانشگاهیان مترقی کشورهای سابقاً سوسیالیست اروپای شرقی تهیه می‌شود. ماریا چرنات، ساکن رومانی، میزبان این پادکست گفتگویی دارد با گابریل راکهیل، استاد فلسفه دانشگاه ویلانووا در ایالت پنسیلوانیا و بنیان‌گذار و مدیر کارگاه نظریۀ انتقادی. راکهیل تحصیلات خود را زیر نظر استادانی چون ژاک دریدا و آلن بدیو انجام داده است.

این متن براساس فایل صوتی این گفتگو ترجمه، تا حدی تلخیص و تنظیم شده است و در دو بخش پی‌در پی در همین شماره «دانش و امید» منتشر می‌شود.

2023-01-24

مستند جدال: چه کسی باید از سرنوشت قذافی درس بگیرد؟

همان هفته نخست شروع ناآرامی‌های اخیر ایران، مسیح ‌علی‌نژاد روبروی سازمان ملل بالای سکویی رفت و سخنرانی پرشوری کرد. در این سخنرانی او با هیجانی بیمارگونه فریاد زد که خامنه‌ای به زودی سرنوشت قذافی را پیدا خواهد‌کرد. در روزهای بعد هم ارجاع به «سرنوشت قذافی» بارها و بارها تکرار شد و به عبارتی ترجیع بند ادعای بسیاری از «سخنگویان» معترضین به ویژه در خارج از کشور شد.

ارجاع به قذافی اما اتفاقی عجیب بود و نشانه‌ای دیگر بود دیگر از ناآشنایی افکار عمومی ایرانیان با دخالت‌‌های امپریالیسم در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا در چند دهه گذشته. چرا که اگر کسی حتی در حد صفحه ویکی‌پدیا هم با تاریخ معاصر لیبی اشنایی داشت، سرنوشت لیبی بعد از قذافی، باید قاعدتا کابوس معترضین و انقلابیون میشد نه فانتزی و تخیل و آرزویی که برای تحققش روزشماری کنند.

پیشتر در جدال به همراه پریسا نصرآبادی در دو اپیزود به موضوع «انقلاب لیبی» و حمله نظامی ناتو به لیبی به بهانه حمایت از این انقلاب پرداختیم و سازوکارهای جنگ هیبریدی ناتو در لیبی را بررسی کردیم. حالا اما در این مستند رپورتاژ بیست و چهار دقیقه‌ای یکبار دیگر داستان لیبی را به همراه تصاویر خبری مرور میکنیم.